Emperyalistler, bizim gazozu nasıl yok etti?

Önceki gün gazetelerde, “Bir döneme damgasını vuran ELVAN Gazoz geri döndü” haberini okuyunca, çocukluk yıllarıma geri gittim.

Yaşı 50-60’ı geçenler hatırlar…

Gazoz,  o yılların en önemli yerli içeceğiydi.

Yaşamımızın rengiydi, tadıydı…

Leblebi ile köpürtüp içmek, biz çocukların hatta yetişkinlerin en büyük eğlencesiydi.

Yazlık sinemalarda filmin hararetini alır, içimizi serinletirdi.

Kimi zaman onu yudumlamak için mahalle aralarında top koştururduk.

Gazozuna maçlar yapardık…

Kapağı bile çocukluk yıllarımızın en önemli “oyun aracı” idi.

Biriktirir, bir hedefe dizer, çaput topu atarak bozmaya çalışır, bir atışta en fazla kapağı yerinden oynatan oyunu kazanmış sayılırdı.

Bugünün bowlingi gibi…

 

Her ilde her ilçede gazoz üretilirdi

Gazoz, ülkemize 1890’larda maden suyuyla girmiş.

İlk gazoz üretimi 1908’de “Mısırlıoğlu” markasıyla yapılmış.

Bu markayı sırasıyla Hasanbey, Neptün ve Hürriyet izlemiş.

1923’te “Cumhuriyet” markalı gazoz piyasaya çıkmış.

İlerleyen yıllarda, Anadolu’nun hemen hemen her il ve ilçesinde yerel marka gazozlar üretilmeye başlamış.

1930’lu yıllarda gazoz üretimi hızla yaygınlaşmış.

Ambalajlanmış başka içecek yok ki!

Ne ayran, ne meyve suyu…

Gazoz, biliyorsunuz karbondioksit ile gazlandırılmış içecek demek.

Su kaliteliyse, şekeri kararındaysa, harika olur.

Ama kapağını açınca iyi ses çıkarması, iyi köpürmesi lazım!

Gazozun kalitesi, çıkardığı sesle ölçülür.

Metal kapak kullanamayan küçük imalathanelerde gazozlar bilyeli şişelere konurdu.

İçindeki gazın itici gücüyle şişenin boğazını tıkayan bilye, parmakla aşağıya itilince, gazozun gazı “fışş” diye çıkar, kokusu etrafa yayılırdı.

 

Anadolu’nun dillere destan gazozları

Haydi, belleğinizi şöyle bir yoklayın bakalım!

Çocukluğunuzda içtiğiniz gazoz markalarını hatırlamaya çalışın.

Veya arkadaşlarınızdan duyduğunuz gazozların adlarını…

Gazoz denince, herkesin aklına iki isim gelir.

Uludağ ve Çamlıca…

Ve bu iki gazozu aramızda içmeyen hemen hemen yok gibidir.

Ama unutmayalım, bir zamanlar Anadolu gazoz zenginiydi.

Çünkü gazoz bir dönem insanların yaşamını renklendiren, insanların yaşamını tatlandıran tek içecekti.

Bazılarını hatırlamaya çalışalım!

*Adana-ZAMAN Gazozu

*Ankara-İLHAM ve MEYKO Gazozları

*Antalya-ELVAN Gazozu

*Aydın-SERVET Gazozu

*Balıkesir-BALSA Gazozu

*Bolu-UZAY Gazozu

*Burdur-ŞİFA Gazozu

*Bursa-ULUDAĞ Gazozu

*Denizli-ZAFER Gazozu

*Edirne-TRAKYA Gazozu

*Eskişehir-GENÇLER Gazozu

*Gaziantep-PORTALİN Gazozu

*Giresun-ÇALDAĞ Gazozu

*Hatay-EDİBOĞLU Gazozu

*İstanbul-ÇAMLICA ve KOCATAŞ Gazozları

*İzmir-ENDER ve HUZUR Gazozları

*Safranbolu-BAĞLAR Gazozu

*Kayseri-TEKİR Gazozu

*Kütahya-FERDAĞ Gazozu

*Malatya-KAYISI Gazozu

*Manisa-DÖRT MEVSİM Gazozu

*Mardin-FİLİZ Gazozu

*Mersin-ANKARA Gazozu

*Muğla-BODRUM Gazozu

*Niğde-NİĞDE Gazozu

*Ordu-UFUK Gazozu

*Rize-MEYVALİN Gazozu

*Sakarya-NEŞE Gazozu

*Samsun-FUAR Gazozu

*Tokat-POYRAZ Gazozu

*Şanlıurfa-ÇİRİŞ YUDUM Gazozu

*Zonguldak-AKSEL Gazozu

Şimdi diyeceksiniz ki, “Kocaeli’nin gazozu yok muydu?”

Vardı vardı, ULUS ve EREN…

Kocaeli halkı, yıllarca bu iki gazozu içti.

Şimdilerde “İzmit Gazoz” piyasaya çıktı.

 

Peki, ne oldu bizim gazozlara?

Türkiye’de gazoz üretiminin yaygınlaşması 1930’lu yıllarda başlar.

1960 yılına gelindiğinde, yerel gazoz üreticilerinin sayısı 1000’e yaklaşır.

Her ilin her ilçenin gazozu vardır.

Çay bahçelerinde gazoz içilir…

Sinemalarda gazoz içilir…

Düğünde dernekte gazoz içilir…

Misafirliklerde gazoz içilir…

İftar yemeklerinde gazoz içilir…

Bildiğimiz sade gazoz.

Sonra ne oldu biliyor musunuz?

Bizim gazozlar bir bir kaybolmaya başladı.

70’li yıllardan itibaren…

Kaybolma, 80’li yıllardan itibaren hızlandı.

Ve gazozlarımızın bugünkü sefilliğine bakın!

Yüzüne bakan yok!

1000’e yaklaşan gazoz markası azala azala tükenme noktasına geldi.

 

Emperyalistlerin gazozları, bizim gazozları dövdü

Yabancı marka kolalı gazoz ülkemize ilk ne zaman girdi, hatırlayanınız var mı?

Araştırdım, 1964’te…

53 yıl önce…

Giriş o giriş, bizim gazoz firmaları bir bir kapanmaya başladı.

Sermaye gücü, reklamın gücü, rekabet gücü; bizim gazozları bitirdi.

Ayakta durabilenlerin de “pazar payları” çok az.

Veya pazar payları iyi, yabancı firmaların kontrolünde…

Özetlersek…

Gazoz deyip geçmeyelim, emperyalizm ne yaptı etti, sonunda bizim gazozları da ele geçirdi.

Çoğunu kapattı, kalanlarını da kendisi kontrol ediyor.

Başka şeyler de var, bir gün onları da anlatırım.

 

 

Ayılana gazoz, bayılana limon!

Biliyorsunuz bu ifadeler, ünlü bir Sulukule repliği!

Ayılanlar gazozla ödüllendirilir, bayılanlar limonla cezalandırılırmış.

Biz toplum olarak henüz ayılmadığımıza göre, gazozu hak etmiyoruz demektir.

Emperyalistler gazozumuzu bile elimizden aldılar, biz uyumaya devam ediyoruz.

Gazoz deyip geçmeyelim, neleri kaybettiğimizi bir hesaplayalım!

Yabancı ürün merakının, ülkemizi nasıl fakirleştirdiğini görelim!

  

 

İZMİT’İN  İLK GAZOZU

23.12.1942 Türk Yolu gazetesi

 

 

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar M.Tanzer Ünal - Mesaj Gönder

#

göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kocaeli Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kocaeli Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kocaeli Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kocaeli Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.



Anket Başiskele belediye seçimlerinde hangi adaya oy verirsiniz?
Tüm anketler