Gıda alerjisi nedir? En yaygın görülen 8 gıda alerjisi nelerdir?

Gıda alerjileri son derece yaygındır. Yetişkinlerin %5'ini, çocukların ise %8'ini etkiler ve bu oranlar gün geçtikçe artmaktadır (1).   İlginçtir k...

Gıda alerjisi nedir? En yaygın görülen 8 gıda alerjisi nelerdir?
Gıda alerjisi nedir? En yaygın görülen 8 gıda alerjisi nelerdir?
+6
Haber albümü için resme tıklayın

Gıda alerjileri son derece yaygındır. Yetişkinlerin %5'ini, çocukların ise %8'ini etkiler ve bu oranlar gün geçtikçe artmaktadır (1).

 

İlginçtir ki, herhangi bir besin maddesi alerjiye neden olabilse de, gıda alerjilerinin çoğu özellikle belli sekiz besinden kaynaklanmaktadır (2).

 

Bu yazı, en yaygın görülen 8 gıda alerjisinin detaylı bir incelemesidir. Bu yazıda gıda alerjilerinin belirtileri, kimlerin risk altında olduğu ve bu konuda neler yapabileceğiniz ele alınmıştır.

 

 

Gıda Alerjisi Nedir?

 

Gıda alerjisi, bazı gıdaların anormal bir bağışıklık tepkisine neden olduğu bir durumdur (2)

 

Besinlerde bulunan bazı proteinlerin bağışıklık sisteminiz tarafından zararlı olarak tanımlanması sebebiyle ortaya çıkar. İlerleyen süreçte vücudunuz, histamin benzeri kimyasalların bırakılması da dahil olmak üzere inflamasyona neden olan bir dizi koruyucu önlem alır.

 

Küçük miktarlarda alınan besinler bile gıda alerjisi olan insanlarda alerjik reaksiyona neden olabilir.

 

 

Gıda alerjisi belirtileri, besini aldıktan birkaç dakika ya da birkaç saat sonra herhangi bir yerde ortaya çıkabilir ve bu belirtiler şu şekildedir:

 

• Dil, ağız ya da yüz şişmesi

• Nefes almada zorluk

• Düşük tansiyon

• Kusma

• İshal

• Ürtiker

• Kaşıntılı döküntü

 

Daha ağır vakalarda gıda alerjisi anafilaksiye neden olabilir. Çok hızlı oluşabilecek belirtiler arasında kaşıntılı döküntü, boğaz ya da dudak şişmesi, nefes darlığı ve düşük tansiyon bulunur. Bazı durumlar ölümcül olabilir (3).

 

Birçok gıda intoleransı çoğu zaman gıda alerjileri konusunda yanlış yorumlanmaktadır.

 

Bununla birlikte, gıda intoleransları sadece bağışıklık sistemini etkilemez. Yaşam kalitenizi ciddi şekilde etkileyebilir, ancak hayatınızı tehdit ettiği söylenemez.

 

Gerçek gıda alerjileri iki ana çeşide ayrılabilir: IgE içeren antikor veya IgE içermeyen antikor. Antikorlar, bağışıklık sisteminiz tarafından enfeksiyonu tanımak ve onunla savaşmak için kullanılan bir kan proteini türüdür.

 

IgE antikoru içeren gıda alerjisinde, IgE antikoru bağışıklık sisteminiz tarafından serbest bırakılır. IgE antikoru içermeyen bir gıda alerjisinde ise, IgE antikorları salınmaz ve bağışıklık sisteminin diğer bölümleri algılanan tehditle mücadele etmek için kullanılır.

 

 

İşte en yaygın 8 gıda alerjisi.

 

1. İNEK SÜTÜ

2-149.jpg

 

İnek sütüne karşı alerji, özellikle altı aydan önce inek sütü proteini alan bebeklerde ve küçük çocuklarda daha sık görülür (5, 6).

 

Çocukluk çağındaki en yaygın alerjilerden biridir, bebeklerin ve çocukların %2 ila %3'ünü etkiler (7).

 

Ancak, çocukların yaklaşık %90'ı, üç yaşına geldiğinde bu durumdan daha az etkilenecek ve bu durum yetişkinlerde daha az yaygın hale gelecektir.

 

İnek sütü alerjisi IgE içeren ya da IgE içermeyen durumlarda ortaya çıkabilir, ancak IgE içeren inek sütü alerjisi en sık görülen ve potansiyel olarak en ciddi olan türdür.

 

IgE alerjisi olan çocuklar veya yetişkinler, inek sütü aldıktan 5-30 dakika sonra reaksiyona girer. Şişme, kızarıklık, ürtiker, kusma ve nadir olarak anafilaksi gibi belirtiler görülür.

 

IgE içermeyen bir alerjide genellikle kusma, kabızlık veya ishal gibi bağırsak temelli belirtilerin yanı sıra bağırsak duvarının iltihaplanması da görülür (6).

 

Bir IgE olmayan süt alerjisini teşhis etmek oldukça zor olabilir. Çünkü bazen belirtiler intoleransı işaret edebilir ve bunun için herhangi bir kan testi mevcut değildir (8).

 

İnek sütü alerjisi tanısı konulması durumunda tek tedavi yolu, inek sütü ve onu içeren gıdalardan kaçınmaktır. Bu gruba dahil yiyecek ve içecekler şu şekildedir:

 

• Süt

• Süt tozu

• Peynir

• Tereyağı

• Margarin

• Yoğurt

• Krema

• Dondurma

 

Alerjik bebeklere sahip emziren anneler, inek sütünü ve ilgili besinleri kendi diyetlerinden çıkarmak zorunda kalabilirler.

 

Anne sütü almayan bebekler için, bir sağlık uzmanı tarafından inek sütü formülüne uygun bir alternatif önerilir (9).

 

Özet: İnek sütü alerjisi çoğunlukla üç yaşın altındaki çocukları etkilemektedir. İnek sütü alerjisi tanısı, tüm süt ve süt ürünlerinden kaçınılması anlamına gelir.

 

 

2. YUMURTA

 

3-117.jpg

Yumurta alerjisi çocuklarda görülen en yaygın ikinci alerji türüdür (10, 11).

Ancak yumurta alerjisi olan çocukların %68’i 16 yaşına geldiklerinde bu alerjiden daha az etkileneceklerdir (12).

 

Belirtiler şu şekildedir:

• Sindirim sıkıntısı; karın ağrısı vb.

• Cilt reaksiyonları; döküntü ya da kaşıntı vb.

• Solunum ile ilgili sıkıntılar

• Anafilaksi (Nadir görülür)

 

İlginçtir ki, sadece yumurta akına ya da yumurta sarısına karşı alerjik olmak mümkündür. Bunun nedeni, yumurta akı ve sarısına ait proteinlerin farklılık içermesidir.

 

Yine de alerjiyi tetikleyen proteinlerin çoğu yumurta akında bulunur, bu nedenle yumurta akından kaynaklanan alerjiler daha yaygındır (11).

 

Diğer alerjiler gibi yumurta alerjisinin tedavisi yumurta içermeyen bir diyettir (13).

 

Ancak, yumurtayı pişirme şekli yumurtada alerjiye neden olan proteinlerin şeklini değiştirebileceğinden, yumurta içeren gıdalardan kaçınmanız gerekmeyebilir. Böylelikle, vücudunuz yumurtayı zararlı olarak görmeyebilir ve yumurtanın bir reaksiyona neden olma olasılığı azalır (14, 15, 16).

 

Aslında bir araştırmada, yumurta alerjisi olan çocukların yaklaşık %70'inin bisküvi veya pişmiş yumurta bileşeni içeren kekleri yemeyi tolere edebildiği bulundu (17).

 

Bazı araştırmalar, yumurta alerjisine sahip çocuklara pişirilmiş gıdalar verilmesinin alerjiden kurtulmak için gereken süreyi kısaltabileceğini göstermiştir (18).

 

Ancak, bu durum herkes için geçerli değildir ve alerjiniz olduğunda yumurta tüketmenin sonuçları ciddi olabilir. Bu nedenle, yumurta içeren gıdaları kullanmaya yeniden başlamadan önce doktorunuza danışmalısınız.

 

Özet: En yaygın yumurta alerjisi türü yumurta akına karşı olan alerjidir. Tedavisi yumurta içermeyen bir beslenme şeklidir. Bununla birlikte, bazı insanlar pişmiş yumurta içeren belli gıdaları yeniden kullanmaya başlayabilir.

 

 

3. KABUKLU KURUYEMİŞLER

4-071.jpg

 

Kabuklu kuruyemiş alerjisi, ağaçlarda yetişen bazı yemiş ve tohumlardan kaynaklanan alerji türüdür.

 

ABD nüfusunun yaklaşık %1’ini etkileyen yaygın bir gıda alerjisi türüdür (19, 20, 21).

Bazı kabuklu kuruyemişlere şunlar örnek verilebilir:

 

• Brezilya cevizi

• Badem

• Kaju

• Makadamia fındığı

• Fıstık

• Çamfıstığı

• Ceviz

 

Kuruyemiş alerjisi olan insanlar, fındık ezmesi ve yağ gibi benzer besinlerle yapılan gıda ürünlerine alerjiktir.

 

Bir ya da iki farklı gıdaya karşı alerjik olsalar bile, her türlü kabuklu kuruyemişten kaçınmaları önerilir (22).

 

Bunun nedeni, bir tür kuruyemişe karşı alerjik olmanız, diğer kuruyemiş türlerine karşı alerji geliştirme riskinizi artırmaktadır.

 

Buna ek olarak, sadece bir veya iki farklı kuruyemiş türü yerine hiçbir kabuklu ürün tüketmemek daha kolaydır. Ve diğer alerji türlerinin aksine, kabuklu kuruyemişe karşı alerjik durum genellikle bir ömür boyu sürer.

 

Alerjiler çok şiddetli olabilir. Kuruyemiş alerjileri, anafilaksiden kaynaklanan ölümlerin yaklaşık %50'si ile ilişkilidir (23, 24).

 

Bu nedenle fındık alerjisi olan kişilere (hayati tehlike oluşturan diğer alerjiler ile birlikte) her zaman bir epi-pen (adrenalin kalem) taşımaları önerilir.

 

Epi-pen, potansiyel hayat kurtarıcı bir cihazdır ve kişi alerjik reaksiyona girmeye başlarsa, kendisine bir doz adrenalin enjekte etmesini sağlar.

 

Adrenalin, vücudun stres altındayken "savaş ya da kaç" tepkisini uyaran doğal olarak oluşan bir hormondur.

 

Şiddetli bir alerjik reaksiyona sahip kişilere enjekte edildiğinde, alerjinin etkilerini tersine çevirebilir ve kişinin hayatını kurtarabilir (25).

 

Özet: Kuruyemiş alerjisi en yaygın gıda alerjilerinden biridir. Genellikle şiddetli alerjik reaksiyonlarla ilişkilendirilir ve tedavi genellikle tüm kuruyemiş ürünlerinin ömür boyu tüketilmemesiyle mümkündür.

 

 

4. YER FISTIĞI

 

5-039.jpg

Kuruyemiş alerjisi gibi yer fıstığı alerjisi de çok yaygındır ve ciddi ölümcül alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

 

Bununla birlikte, yer fıstığı bir baklagil çeşidi olduğu için kuruyemişlerden farklı olduğu düşünülür. Yine de, yer fıstığı alerjisi olanlar genellikle kuruyemişlere karşı da alerjiktir.

 

İnsanların yer fıstığına karşı alerjik olmalarının nedeni bilinmemekle birlikte, ailesinde yer fıstığı alerjisi geçmişi olan kişilerin daha çok risk altında oldukları düşünülmektedir.

 

Bu nedenle, emzirme ya da bebeği sütten kesme sırasında annenin beslenme düzenine yer fıstığının dahil edilmesinin yer fıstığı alerjisini tetikleyebileceği düşünülüyordu.

 

Ancak, araştırmalar yer fıstığının erken dönemde verilmesinin koruyucu olabileceğini de göstermiştir (26).

 

Yer fıstığı alerjileri çocukların yaklaşık %4 ila %8'ini, yetişkinlerin ise %1 ila %2'sini etkiler (27, 28).

Bununla birlikte, yer fıstığı alerjisi geliştiren çocukların yaklaşık %15 ila %22'si, ergenlik dönemine girdiklerinde bu alerjiden kurtulurlar.

 

Diğer alerjiler gibi yer fıstığı alerjisi de hasta geçmişi, deri prick testi, kan testleri ve besin yüklemesinden oluşan bir kombinasyon kullanılarak teşhis edilir.

 

Şu anda etkili olan tek tedavi yolu, yer fıstığı ve yer fıstığı içeren ürünlerden kaçınılmasıdır (22).

Bununla birlikte, yer fıstığı alerjisi olan çocuklar için yeni tedaviler geliştirilmektedir. Bu tedaviler kapsamında, kişinin alerjiye hassasiyetini azaltmak için tıbbi denetim altında az miktarda yer fıstığı verilmektedir (29, 30).

 

Özet: Yer fıstığı alerjisi ağır bir alerjik reaksiyona neden olabilen ciddi bir durumdur. Tedavi, yer fıstığı ve yer fıstığı içeren ürünlerin ömür boyu kullanılmamasıdır.

 

 

5. KABUKLU DENİZ ÜRÜNLERİ

 

6-027.jpg

Kabuklu deniz ürünlerine karşı alerji, vücudunuzun kabuklular olarak bilinen kabuklu deniz ürünleri ve yumuşakçalar (mollusk) ailesinden gelen proteinlere saldırması sonucunda ortaya çıkar.

 

Kabuklu deniz ürünlerine şunlar örnek verilebilir:

 

• Karides

• Büyük karides (Teke)

• Tatlı su ıstakozu

• Istakoz

• Mürekkep balığı

• Deniz tarağı

 

Deniz ürünü alerjisinin en yaygın tetikleyicisi tropomyosin adı verilen bir proteindir. Bağışıklık sisteminin tetiklenmesinde rol oynayan diğer proteinler ise arginin, kinaz ve miyozin zinciridir (31, 32).

 

Kabuklu deniz ürünleri alerjisinin belirtileri genellikle çabuk ortaya çıkar ve diğer IgE içeren gıda alerjilerine benzerdir.

 

Bununla birlikte, deniz ürünleri alerjisini bakteri, virüs veya parazitler gibi olumsuz bir bulaşıcı reaksiyondan ayırt etmek bazen zor olabilir.

 

Bunun nedeni, ikisinin de kusma, ishal ve karın ağrısı gibi sindirim sorunlarına yol açabilmesi nedeniyle belirtilerin benzer olmasıdır.

 

Kabuklu deniz ürünleri alerjisi zaman içinde düzelme eğilimi göstermez, bu nedenle birçok kişi alerjik reaksiyondan kaçınmak için tüm kabuklu deniz ürünlerini diyetlerinden çıkarmalıdır (33).

İlginçtir ki, kabuklu deniz ürünleri pişirirken oluşan buhar bile alerjisi olanlarda alerjik reaksiyonu tetikleyebilir. Alerjisi olan kişiler deniz ürünleri pişirilirken yanında bulunmamalıdır (34).

 

Özet: Kabuklu deniz ürünleri alerjisinin en yaygın tetikleyicisi tropomyosin denilen bir proteindir. Bu alerjinin tek tedavisi beslenmenizden tüm kabuklu deniz ürünlerinin çıkarılmasıdır.

 

 

6. BUĞDAY

7-018.jpg

 

Buğday alerjisi, buğdayda bulunan proteinlerden birine olan alerjik bir tepkidir.

 

En fazla çocukları etkileme eğilimindedir. Ancak, buğday alerjisi olan çocuklar on yaşına geldiklerinde genellikle bu alerjiden kurtulurlar (35).

 

Diğer alerjiler gibi, buğday alerjisi de sindirim rahatsızlığına, kaşınmaya, kusmaya, kızarıklığa, şişkinliğe ve hatta daha ciddi vakalarda anafilaksiye neden olabilir.

 

Genellikle çölyak hastalığı ve benzer sindirim sıkıntıları gösterebilen çölyak dışı glüten hassasiyeti ile karıştırılır.

 

Ancak, gerçek bir buğday alerjisi, bağışıklık sisteminin buğdayda bulunan yüzlerce proteinden birine tepki vermesiyle ortaya çıkar. Bu reaksiyon şiddetli ve bazen ölümcül olabilir (36).

 

Ayrıca, çölyak hastalığı ve çölyak dışı glüten hassasiyeti hayati tehlike oluşturmaz. Bu hastalıklar, bağışıklık sisteminin buğdayda da bulunan ve spesifik bir protein olan glütene tepki vermesiyle meydana gelir (37).

 

Çölyak hastalığı veya çölyak dışı glüten hassasiyeti olan insanlar buğday ve glüten içeren tahıllardan kaçınmak zorundadır.

 

Buğday alerjisi olan insanlar sadece buğdaydan kaçınmak zorundadır ve buğday içermeyen tahıllarda bulunan glütene tolere edebilirler.

 

Buğday alerjisi genellikle deri prick testi ile teşhis edilir.

 

Tek tedavi yolu, buğday ve buğday içerikli ürünleri tüketmemektir. Bu aynı zamanda, gıdalardan ve buğday içeren güzellik ve kozmetik ürünlerinden kaçınmak anlamına da gelir.

 

Özet: Buğday alerjisi, buğdayda bulunan yüzlerce proteinden herhangi birine duyulan hassasiyet sonucunda oluşur. Tek tedavi yolu buğday içermeyen bir beslenme şeklidir, ancak birçok kişi okul çağına gelmeden bu alerjik reaksiyondan kurtulur.

 

 

7. SOYA

8-015.jpg

 

Soya alerjileri çocukların yaklaşık %0,4'ünü etkiler ve en sık bebeklerde ve üç yaşın altındaki çocuklarda görülür (38).

 

Bu alerji türü, soya fasülyesi veya soya fasülyesi içeren ürünlerdeki bir protein tarafından tetiklenir. Ancak, soya alerjisi olan çocukların yaklaşık %70'i bu alerjiden ilerleyen süreçte kurtulmaktadır.

 

Belirtiler kaşıntı, ağızda yanma, burun akıntısından, astım veya solunum sıkıntılarına kadar çeşitlilik gösterir. Nadir durumlarda, soya alerjisi de anafilaksiye neden olabilir (39).

 

İlginçtir ki, inek sütü alerjisi olan az sayıda bebekte soya alerjisi görülmüştür (40).

 

Soya alerjisinin yaygın tetikleyici besinleri, soya fasülyesi ve soya sütü veya soya sosu gibi soya bazlı ürünlerdir. Soya pek çok gıdada bulunduğundan, ürün etiketlerini okumak önemlidir.

Diğer alerjiler gibi, soya alerjisine yönelik tek tedavi yolu soyadan kaçınmaktır.

 

Özet: Soya alerjisi, soya fasülyesi ve soya fasülyesi içeren ürünlerdeki proteinler tarafından tetiklenir. Soya alerjiniz varsa, tek tedavi diyetinizden soya bazlı ürünleri çıkarmaktır.

 

 

8. BALIK

 

9-009.jpg

Balık alerjileri yaygın olup, yetişkinlerin yaklaşık %2'sini etkilemektedir (41).

 

Diğer alerjilerin aksine, balık alerjisi hemen ortaya çıkmamaktadır, insanların %40'ında yetişkinlik döneminde oluşmaktadır (42).

 

Kabuklu deniz ürünleri alerjisi gibi balık alerjisi de, ciddi ve ölümcül bir alerjik reaksiyona neden olabilir. Başlıca belirtiler kusma ve ishaldir, ancak nadir durumlarda anafilaksi de görülebilir.

Balık alerjisi olan kişiler, yanlışlıkla balık yemeleri ihtimaline karşı yanlarında epi-pen bulundurur.

Belirtiler benzer olabileceği için balık alerjisi, balıkta bulunan bakteri, virüs veya toksin gibi bulaşıcı maddelere tepki verme olarak karıştırılabilir (43, 44, 45).

 

Ayrıca, kabuklu deniz ürünleri ve yüzgeçli balıklar aynı proteinleri taşımadıklarından, kabuklu deniz ürünlerine alerjisi olan insanlar balıklara alerjik olmayabilir.

 

Ancak, balık alerjisi olan çoğu insan bir veya daha fazla balığa alerjiktir.

 

Özet: Balık alerjileri yaygındır, ancak kirlenmiş bozuk balıklara karşı oluşan olumsuz bir reaksiyon ile karıştırılabilirler.

 

 

DİĞER GIDALAR

 

Yukarıda özetlenen 8 gıda alerjisi en yaygın olan türlerdir.

Bunlarla birlikte çok daha fazla ürün alerjik sayılabilir.

Daha az yaygın gıda alerjileri, dudakta ve ağızda hafif kaşıntı oluşumundan (oral alerji sendromu olarak bilinen) hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar bir dizi belirtiye neden olabilir.

 

 

Daha az yaygın gıda alerjilerinden bazıları şunlardır:

• Keten tohumu

• Susam

• Şeftali

• Muz

• Avokado

• Kivi

• Çarkıfelek meyvesi

• Kereviz

• Sarımsak

• Hardal tohumu

• Anason

• Papatya

 

Özet: Herhangi bir besin alerjiye neden olabilir. İnsanların alerjik olduğu diğer gıdalar bazı meyve ve sebzeler, keten tohumu veya susam gibi tohumlardır.

 

 

Gıdalara karşı alerjiniz olduğunu mu düşünüyorsunuz?

Bazen gıda alerjileri ve gıda intoleranslarını birbirinden ayırmak zor olabilir.

Gıda alerjiniz olduğundan kuşkulanıyorsanız, doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.

Bir alerjiniz veya intoleransınız olup olmadığını öğrenmek için doktorunuz birtakım tanı testleri uygular (46, 47).

 

 

Bu testler şunlardır:

• Beslenme şeklinin incelenmesi: Zamanlama ve belirtiler göz önüne alınarak tüketilen gıdaların detaylı bir incelemesidir.

• Deri prick testi: Az miktarda besin, küçük bir iğne kullanılarak cilde “enjekte” edilir. Sonrasında cilt reaksiyon için izlenir.

• Ağız yoluyla alınan besinler: Gıdalar, tıbbi kontrol altında kademeli olarak artan miktarlarda alınır.

• Kan testi: Bazı durumlarda kan alınır ve kandaki IgE antikor seviyesi ölçülür.

Özet: Bir gıda alerjiniz olduğundan kuşkulanıyorsanız, doktorunuzla görüşün. Bir dizi test yoluyla durumu teşhis edilir.

 

 

Sözün Özü

 

Gıda alerjilerinin çoğuna sekiz gıda neden olur: inek sütü, yumurta, kuruyemiş, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri, balık, soya ve buğday.

 

Gıda intoleranslarından farklı olarak gıda alerjileri, bağışıklık sisteminizin besinlerdeki bazı proteinleri zararlı olarak tespit etmesinden kaynaklanmaktadır.

 

Bu durum, hayatı tehdit eden reaksiyonlara neden olabilir ve tek tedavi beslenme düzeninden bu yiyeceklerin çıkarılmasıdır.

 

Bir gıda alerjiniz olduğundan kuşkulanıyorsanız, doktorunuzla görüşün.

 

 

Çeviri: Sinem Ercan Güleç

Sağlıklı Yaşıyoruz İçerik Üretme Grubu

 

Kaynak:  https://authoritynutrition.com/common-food-allergies/

 

 

Referanslar:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24388012

2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23229594

3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21913199

4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12839117

5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15125698

6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23954566

7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12487202/

8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21575008

9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25257836

10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18078424

11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21453811

12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18073126

13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19369862

14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23450247

15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9631091

16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23739144

17. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16792596

18. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22846751

19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17125539

20. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26022873

21. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26233427

22. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25443673

23. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20645999

24. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12915766

25. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC286326/

26. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27820622

27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20525136

28. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25562557

29. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24948668

30. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25656999

31. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20412131

32. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14719162

33. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27404324

34. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2651849/

35. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4254585/

36. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22237879

37. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26109797

38. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20226303

39. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3070118/

40. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10228298

41. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23440653

42. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15241360

43. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25666551

44. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25876709

45. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24169056

46. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21885690

47. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20200768

#

11 Mar 2017 - 12:19 Kocaeli- Hayatın İçinden

Son bir ayda kocaeligazetesi.com.tr sitesinde 3.521.331 gösterim gerçekleşti.


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kocaeli Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kocaeli Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kocaeli Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kocaeli Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.