Kurtuluş Savaşı'nın ilk şehitlerinden Gebze Milis Kuvvetleri Kumandanı YAHYA KAPTAN  

Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondros Mütarekesi'nden sonra Karakol Örgütü Kocaeli yarımadası ve çevresinde eşkiyalıktan vazgeçirilerek ulusal birer  örgüt durumuna  getirdikleri kimi Türk çetelerini Yahya Kaptan’a bağladı. Yahya Kaptan yeni bir güç olarak ortaya çıktı. Yahya Kaptan'ın, doğrudan Anadolu ve Rumeli Müdafaayı Hukuk Cemiyeti ve Mustafa Kemal Paşa'nın emrine girme kararı kendi sonunu da getirdi.

Yahya Kaptan, Makedonya, Köprülü'de doğdu. Rumeli'de Sırp ve Bulgar çetelerinin yaşanmaz kıldığı yerlerde onlara karşı kurulan çetelerde "kaptan" lakabını kazandı. İttihatçılarla birlikte hareket etti. Balkan Savaşları  ve I. Dünya Savaşı sırasında kahramanlıkları duyuldu. I. Dünya Savaşı'nda Osmancık Taburu'na gönüllü yazılarak,  Dr. Enis Fahri Bey ile birlikte Yakup Cemil Bey'in maiyetinde Irak'a gitmişlerdi. Yahya Kaptan Tavşancıl'ı karargah yapınca Dr. Enis Fahri de yanındaydı.      

Mustafa Kemal'e göre "İzmit Bölgesinde düşünülen tedbir bizim özellikle İstanbul’a yakın olan İzmit bölgesinde uygulanmasını düşündüğümüz tedbir, orada silahlı ulusal birlikler kurulması ve o bölgedeki güvenilir komutan ve subaylarımızın da yardımı ve desteği ile bu ulusal birliklerin hayın çeteleri izleyip dokuncalarını ve varlıklarını ortadan kaldırmaları idi. İşte, bu amaçla meydana getirebildiğimiz ulusal birliklerin en önemlisi ve güçlüsü "Yahya Kaptan" diye tanınmış olan bir özverili yurtseverin birliği idi.  (Nutuk; s.1 / 224)

Yahya Kaptan - Mustafa Kemal görüşmesinin (4.10.1919)  yapıldığı Kuşçalı / Kutluca Telgrafhanesi'ni 2002'de Kocaeli Dokümantasyon Merkezi'nin  ziyareti

Mustafa Kemal  Yahya Kaptan görüşmesi  

Mustafa Kemal, sözünü ettiği Yahya Kaptan ile ilk görüşmelerini şöyle anlatır:

"Birgün telgrafçılar Sivas Telgraf Merkezi’ne şu bilgiyi veriyorlardı: Çok acele bir teli İstanbul’da durdurdular. Telde bildirilenler aşağı yukarı şu idi: Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine. Dün İzmit’ten tavsiye edilen Yahya  benim. Yarın Akşam Kuşçalı Telgrafhanesi'nde emrinize muntazırım."

Kuşçalı (Kutluca), Kocaeli Yarımadası'nda bir köydü. Milli Mücadele başlarken Mustafa Kemal Paşa’ya gönderilen telgraflarla edebi metinlere de geçen, güvenli bir telgrafhane idi. 04 Ekim 1919 günü Kuşçalı merkezinden Sivas'a gönderilen telgraf şöyle idi:

Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa Hazretleri’ne,

Bendeniz  size iki gün evvel  İzmit’ten tavsiye edilen Yahya’yım. Emriniz üzere   telgraf başında emirlerinizi telakki etmeğe geldim. Nihayet yarın akşama kadar Kuşçalı telgrafhanesindeyim.        Yahya

Mustafa Kemal Paşa'ya göre; Yahya, İstanbul’dan telgrafının çekilmediğini anlayınca kendisi henüz Kuşçalı’ya gelmeden, bu telgrafı Kuşçalı merkezine göndererek çektirmişti (Vesika 199). Temsil Heyeti Reisi Mustafa Kemal, aynı gün, İzmit merkezi aracılığı ile Kuşçalı Telgrafhanesi’nde Yahya Efendi’ye ulaşır: "Bulunduğunuz bölgede güçlü bir birlik kurunuz. Adapazarı Kaymakamı Tahir Bey aracılığıyla bizimle bağlantı sağlayınız. Şimdilik hazır bulununuz." buyruğunu verdi. M.Kemal Paşa’ya göre, Yahya Kaptan aldığı bu buyruk üzerine birliği kurdu ve aylarca İstanbul'la ilişkisi olan çevrelerde hayın çetelerin iş görmelerine engel oldu. Ta ki İstanbul Hükumetince öldürülene kadar.

Enver Paşa’nın amcası, Mustafa Kemal’in de sınıf arkadaşı olan Halil Paşa’nın anılarında; Yahya Kaptan’ın ayrı bir yeri vardır. Yahya Kaptan, İstanbul Hükumeti tarafından tutuklanıp hapsedildiği Bekirağa Bölüğü’nden kaçırılan Halil Paşa ve beraberindeki Küçük Talat'ı,  Tavşancıl'da bir hafta misafir etmiş, Karamürsel üzerinden salimen Sivas’a doğru yola çıkarılmalarını sağlamıştı (Ağustos 1919). Halil Paşa Tavşancıl'dayken Karakol örgütünden Kara Vasıf gelmiş, Yahya'nın çetesinin iaşesi için 4000 lira getirmişti.

Yahya Kaptan, Milli Mücadele başlarken Karakol Örgütü'nün göz yumduğu Hükümet kuvvetlerinin kurduğu haince bir pusuyla Tavşancıl'da şehit edildi. "Bu Kuvayı Milliyeye ve Uluscu akıma ağır bir darbe idi."

Mezar yazıtında: Şehit Yahya Kaptan/ Vatanın fedakâr evladı Yahya Bey, İstiklal mücadelesinin en kara günlerinde Gebze kazası milis kuvvetleri kumandanı idi. Şerefli ve muazzam muzaffiyyatın istihsaline pisiva olan hidematı güzidesi sitayişle yad edilebilir. Vatan kendi uğrunda can veren bu fedakâr evladına ebediyyen minnettardır. Şehadet tarihi 8 Kânunsani 1336 (1920)

ŞEHİT YAHYA KAPTAN

VATANIN FEDAKAR EVLADI

YAHYA BEY, İSTİKLAL MÜCA

DELESININ EN KARA GÜNLERİ

NDE GEBZE KAZASI MİLİS

KUVVETLERI KUMANDANI İDİ.

ŞEREFLİ VE MUAZZAM

MUZAFFIYYATIN İSTİH

SALİNE PİSİVA OLAN HİDE

MATI GÜZİDESİ SİTAYİŞLE

YAD EDİLEBİLİR. VATAN

KENDİ UĞRUNDA CAN VE

REN BU FEDAKAR EVLA

DINA EBEDİYYEN MİNNETTAR

DIR.

ŞEHADET TARİHİ

8 KÂNUNSANİ 1336 (1920)