Komşuluk hukuku

 Kişi haklarının yasal açıdan tam olarak tarif edilemediği ve benimsenmediği toplumlarda problemsiz yaşamak mümkün olmuyor.

Bir örnek vereyim;

Böyle toplumlarda komşunuz  kendi bahçesinde, istediği tür bir ağacı uygun gördüğü yere diker ve sizin evinizin manzarasını, yani görüş alanını tamamen kapatabilir.

Kendisine, “Bu ağaç benim bütün manzaramı önlüyor” derseniz hiç ırgalanmaz. Üstelik “ağaç bu!.. güzellik yaratıyor” diyerek sözlerinizi hayretle karşılar.

Çünkü onun “defterinde“ manzara hakkı yoktur.

Ama onun, evinin bahçesinde istediği ağacı istediği yere dikme hakkı vardır!

İşin tuhafı, itiraz eden de komşusunu engelleyecek yasal haktan habersizdir. Her ikisinin de haberi, büyük ihtimalle oluşan zıtlaşmalar sonucu bir  avukata gereksinim duyduklarında olacaktır. 

Bu örnek Türkiye’de öyle geçerlidir ki yeni bir yerleşim yerinde satın aldığınız bir konutun, önünde kalan kamusal alana yöre belediyesinin çok boylanan ağaçları sıra halinde ve sık olarak  dikmesi sonucu önceden sahip olduğu deniz manzarasını tamamen kaybetmesi olasıdır. Belediyenin Park ve Bahçeler Müdürlüğünden bir yetkili orada o ağaçların, o şekilde dikilmesine karar vermiş, olay bitmiştir. Çünkü kişiler gibi kurumların da defterinde böyle bir hak yoktur!

Böyle bir uygulamanın hangi yasa kapsamında ele alınması gerektiğini  bir avukat arkadaşıma sordum.

Bana 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 2.maddesini işaret etti.

Bu kanunun “Başlangıç” bölümünde “B.Hukuki ilişkilerin kapsamı” alt başlığının “I. Dürüst davranma” ibaresi altında yazılan şudur:

Madde 2 - Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır.

Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.

Avukat arkadaşım burada sebep-sonuç ilişkisinin  önemli olduğunu belirtti. Örnek olarak ele aldığımız olayla ilişkilendirirsek kanun şunu belirtmektedir: Kişi yasal hakkını kullanarak, sahip olduğu evinin bahçesine ağaç dikebilir ama  bu hakkını  kötüye kullanıp diktiği ağaçlarla komşusunun manzarasını kapatamaz. Çünkü kişi yaptığı bir uygulamanın yaratacağı sonucu dürüstlük kurallarına uyarak irdelemek zorundadır.

Bunu “komşuluk hukuku” olarak tanımlamak mümkün.

Gel de hakkını açıkça kötüye kullanmış o komşuya bu maddenin ne demek olduğunu anlat!.

Örnek aldığımız davranışta komşuluk hukukuna aykırılık sadece manzarayı önlemekle sınırlı kalmayabilir.

Çünkü o ağacın;

Düşen yaprak, dal, meyve ve tohumlarının komşunuzun bahçesini kirletmesi, binasının  su oluklarını  tıkaması mümkündür,

Tacının izdüşümünün sınırları içinde (kuraklık şartlarında daha da ötesinde) oluşacak kök siteminin ağaç büyüdükçe komşunun bahçesinde de yayılarak orada  yetiştirdiği bitkilerinin gelişimini önlemesi mümkündür,

Tacının oluşturacağı gölgenin  komşu bahçedeki bitkilerin gelişmesini sınırlaması mümkündür,

Oluşan polenlerinin komşusunda alerjik sağlık sorunları yaratması mümkündür,

Dallarının komşunuzun elektrik hatlarına ulaşarak zarar vermesi mümkündür.

Bunlar bir anda aklıma gelenler.. Anlaşılacağı gibi komşunuza  dolaylı da olsa zarar veremezsiniz. Bunlardan ve benzer olumsuz  etkilerden bir tanesi bile yasal olarak o ağacın yerinden sökülmesini veya dipten kesilmesini gerektirir.

Burada örnek olarak bahçeye ağaç dikmek alınmıştır. Benzer durumlar başka uygulamalar ile de ortaya çıkar ve “Komşuluk Hukuku” gündeme gelebilir. Örneğin  bahçenizi sınırlandırmak için istediğiniz yükseklikte bir duvar ördüremez veya hangi malzemeden olursa olsun çit tesis  edemezsiniz.

Tipik bir örnek daha vereyim: Hiçkimse komşu bahçenin sınırında tamamı  kendi sahasında kalmak üzere de olsa istediği derinlik ve uzunlukta hendek açamaz. Çünkü bu durumda komşunun bahçesindeki taban suyu drene olacak ve dolaylı da olsa zarar oluşturacaktır.

Bu durumda ne yapacaksınız! Bahçenizde bir uygulamaya girişmeden önce, bunun komşularınıza doğrudan veya dolaylı olarak bir zararı olup olmayacağını  bir bilene ve komşunuza soracaksınız. Bunu yaparak  bilenlerin bilirkişiliği sonucu yasal açıdan maddi ve manevi zarara uğramamanın daha iyi olacağını hiç unutmayacaksınız.  

Kanun ne diyor?  “Hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz” Ne kadar net!...